Przewiń stronę w dół lub skorzystaj z klawiszy strzałek aby rozpocząć
Schron czy bunkier?
Posługiwanie się słowem "bunkier" jest prawdopodobnie o wiele bardziej powszechne
aniżeli stosowanie, być może bardziej poprawnego z historycznego punktu widzenia,
terminu "schron". Dla dużej liczby mieszkańców Wrocławia miejsce to zawsze było
"bunkrem", a wyraz ten usłyszany konotował jednoznaczne skojarzenia z tą budowlą.
Popularyzowanie określenia "schron" przyjmowane jest z oporem, gdyż stanowi pewną
językową uzurpację, próbę wymazania czegoś co jest w pewien sposób wpisane w lokalną
tradycję, nie tylko tego osiedla, ale i całego Wrocławia.
Czyszczenie
Nie pozostawienie zbyt wielu budowlanych artefaktów w odremontowanym budynku jest
tylko jednym z aspektów "czyszczenia". Chodzi także o bardziej metaforyczne,
symboliczne wymazywanie znaczeń i skojarzeń (konkretnie: użyć, funkcji, zastosowań).
Higieniczność tego miejsca, jego "usterylnienie" dokonało się poprzez amputowanie jego
społecznych kontekstów, jakim przez lata były na przykład niedrogie zakupy w
znajdujących się w bunkrze hurtowniach albo spotkania przy kuflu piwa w Pubie "Bunkier".
Schron jako rekwizyt w dorastaniu
Budynek, który przez lata pozostawał niedostępny, zamknięty, bez okien, o
nietypowym kształcie i ciekawej, szeptanej pomiędzy oficjalnym dyskursem,
historii w sposób naturalny animował wyobraźnię dzieci i młodzieży dorastającej
w jego okolicy.
Magiczność/Tajemniczość
Podróże w głąb bunkra lub tylko wyobrażanie sobie co się kryje w środku, do czego
kiedyś służył, jak wyglądało przebywanie w nim, automatycznie ewokują również u
niektórych osób wrażenie tajemniczości i magiczności tego miejsca.
Wnętrze/zewnętrze (my-wy) | "życie w bunkrze"
Obecność przez wiele godzin, kilka razy w tygodniu wewnątrz bunkra nie pozostaje
neutralne dla psychiki przebywających w nim "pracowników wewnętrznych". Nie wszystkim
"pracownikom wewnętrznym" przeszkadza jednak praca "w środku". Niektórzy stwierdzali,
że "czują się tutaj bezpieczni", mają czas dla siebie (praktycznie wszyscy czytają
książki), albo, jak było w przypadku jednego opiekuna, że "mógłby pływać na Kursku"
– trafnie przyrównując przebywanie w schronie, do "niewolności" służby na okręcie
podwodnym.
Gubienie się
Unikalność budynku polegająca na jego nietypowym kształcie (okrągłe ściany) i braku
okien (nie widać zewnętrza), oraz inne działania dokonywane w/na nim (umieszczenie
w nim muzeum pokazujące sztukę współczesną, upieranie się przy oficjalnej nazwie –
schron) skutkuje wielorakimi "zagubieniami". Gubienie się w związku z tym oznacza
nie tylko dosłowną utratę orientacji w nietypowej przestrzeni, ale również zagubieniem
w czasie/przestrzeni. "Czyszczenie", również można zinterpretować w ramach tej
kategorii, jako "gubienie (historycznych) znaczeń".
Szukanie się
Praca "opiekunów wystaw" przypomina trochę "szukanie", gdzie "tropionym" jest widz,
a konkretnie jego potencjalnie haptyczne próby doświadczania sztuki.
Bywają jednak momenty, gdy na tych, którzy patrzą, też się patrzy (pilnuje, "szuka" służbowej niesubordynacji – czyli niewypełniania obowiązków należycie).
"ten bunkier jest takim katalizatorem, stymulatorem możliwości poznawczych.
Może przy okazji innych tematów jeszcze wiele rzeczy przyjść do głowy" (Andrzej 2).
Problem z budynkiem
"już od jakiegoś czasu był problem z tym budynkiem, czyli z budynkiem schronu,
ponieważ najpierw chodziło o to, że on brzydko wyglądał (...), a stoi w bardzo
widocznym miejscu, pomiędzy drogą na lotnisko a drogą na stadion, który był budowany."
(Dorota Monkiewicz, dyrektorka Muzeum Współczesnego Wrocław)
Piękny beton
"kiedy na budowie skuto część tynków, okazało się, że trzeba skuć wszystkie,
bo beton jest po prostu taki piękny, że właściwie nic więcej nie trzeba.
Ponieważ tkanka tego budynku, czyli ten żelbet, jest taka bardzo mocna,
to reszta musi być tak siłą rzeczy tylko tłem trochę dla tego."
(Łukasz Wojciechowski, architekt, VROA Architekci)
Trudność przestrzeni
"trudność tej przestrzeni polega na materiałach, z jakich jest zbudowana i
zaaranżowana. Myślę tu przede wszystkim o betonie, który wizualnie w niej
dominuje. Do tego jest tu dużo elementów zbudowanych ze stalowej siatki,
blaszanych płyt."
(Piotr Stasiowski, główny kurator MWW)
Szkoda dla budynku
"to, że w samym centrum znajduje się teraz szyb windy, to jest naprawdę z ogromną
szkodą dla całego budynku w kontekście pomieszczeń, które mieściły się w samym
centrum - na każdym piętrze mieściły się tam okrągłe, w ogóle przedziwne,
przepiękne pomieszczenia."
(członek zespołu Fundacji Art Transparent)
Nazwa
"Proponowanym novum jest rezygnacja z tradycyjnego określenia muzeum sztuki w
celu podkreślenia współczesnego charakteru oczekiwań oraz stawianych muzeum wyzwań.
Jednocześnie, postulowana nazwa pozwala przejść ponad typowymi sporami programowymi
zogniskowanymi wokół zagadnienia sztuka współczesna czy sztuka nowoczesna."
(Dorota Monkiewicz i Piotr Krajewski, "Muzeum Współczesne Wrocław. Koncepcja programowa")
Zabunkrowanie Muzeum w budynku
"brakuje jak gdyby otwarcia takiego dosłownego. Wykorzystania fasady. Odniesienia
się do zewnętrza tego budynku w kontekście otaczającej go przestrzeni."
(Członek zespołu Fundacji Art Transparent)
Zabunkrowanie jako tworzenie i ochrona banku idei
"jednym z niewielu możliwych zastosowań dla takich miejsc jak dawne schrony czy
bunkry jest obecnie wykorzystanie ich przestrzeni do prezentacji dzieł sztuki.
W ten sposób tworzymy atmosferę pewnego zamknięcia i pewien bank idei, który
należy otaczać ochroną i opieką."
(Piotr Stasiowski, główny kurator MWW)
Zabunkrowanie sztuki współczesnej
"To, co z naszego punktu widzenia jest zrozumiałe i czytelne dla części naszych
odbiorców jest po prostu zagadką i niestety może funkcjonować tylko w kontekście
takiego jakiegoś bardzo ukrytego i głęboko zabunkrowanego problemu."
(Członkini zespołu Fundacji Art Transparent)
„Narracje o schronie/betonie” to projekt badawczy zrealizowany przez Muzeum Współczesne Wrocław i
Pracownię Badań Jakościowych IN VIVO. Piszemy w nim o znaczeniach i funkcjach byłego,
„poniemieckiego” schronu przeciwlotniczego, zlokalizowanego przy pl. Strzegomskim we Wrocławiu.
Fragmenty raportu i prowadzonych przez nas w trakcie badania rozmów znajdziecie Państwo poniżej.
W pełnej wersji raportu możecie przeczytać między innymi o dosłownym i symbolicznym czyszczeniu
budynku i związanych z nim historii; o zabunkrowaniu sztuki współczesnej i o (nie)przyjazności MWW.
Życzymy ciekawej lektury.
Anna Wiatr i Bartek Lis
Patronat medialny:
Życzymy ciekawej lektury.
Anna Wiatr i Bartek Lis
Patronat medialny: